Mondart esch öberau – au i de Enner-Schwiiz.

 

Les emou de Gotthäuf.

Los emou de Gotthäuf.

 

Les ond los emou de Eggimaa ond de Marti.

Ond de Krneta ond de Schterchi.

Los emou de Matter, de Meischter, de Burren ond de Bechsu.

Ond los emou de Hohler. Joo, los emou de Hohler.

Ond los emou d Grob ond de Lenz.

Fasch aui us Bärn.

 

Ond los emou de Dillier, de Lienert, d Lüütenegger, de Cuonz ond de Raeber.

Ond emou de Ott ond de Danioth.

Ond emou d Gasser, de Buecher ond de Federer.

Aui vom ISSV: us de Ennerschwiiz, för d Ennerschwiiz.

 

Los emou Radio, d Schnabuweid zom Bischpel.

D Mondart esch öberau - rede we eim de Schnabu gwachse esch.

 

Sprache ist nicht nur Wurzel und Heimat,

sie schafft und ist Identität.

 

D Mondart esch ned nor in Bärn prächtig am Schpriesse, sondern au i de Ennerschwiiz.

Deet esch nämlech au de ISSV. Ond de Verlag de gsond Mönscheversand. Ond d Loge. Ganz vöu Mondart i de Ennerschwiiz, mo mou.

 

Schtouz esch velecht ned s rechtige Wort. Aber of jede Fau söttid mer Freud haa a üsere Schproch, si bruuche, fiire, is Buech ond ofd Böni brenge. Uusranschierti Wörter pflege, si üsne Chend säge, met ne läbe. Es esch äbe scho neds Gliich: Mondart esch mini Mueterschprooch oder ämu mini erscht Schprooch, ned öppe Hoochdütsch. D Mondart esch tüüf verworzlet i üüs, macht üüs zo was mer send. Si esch Gschecht, Lüüt ond Landschaft. Si beiiflosst üses Dänke – ond warschiinlech au omgekehrt. SI esch üüs ond mer send sii.

 

In einer Zeit, die uns abhanden zu kommen scheint, 

braucht es eine Sprache, die authentisch ist.

 

De Beat Schterchi meint: Die Standardsprache ist uns Fremdsprache.

Mer söuid di möndlech Schwiizer Schprooch aus eigeni Schprooch entdecke ond met ere säubschtbewosst omgoh. Bem Schriibe, bem Läse ond bem Rede. Seid ned eifach eine, sondern de Sterchi höchschtpersöönlech. Mo mou.

 

Mondart esch Heimatliebi ond verbreitet sech, wöu si för vöu Lüüt di diräktischt Art esch sech uuszdröcke, sech z össere ond z angaschiere. Es bruucht Mönsche, wo sägid, was si dänkid. Bsonders in ere Ziit, wo so vöu Mescht ond Fake News verbreitet werd. In ere Ziit, wo Influenzer:inne üsne Chend sägid, was si söuid dänke ond aalegge. Vor auem aalegge. In ere Ziit wo es ganzes Heer vo aute wiisse, misanthropische Galöri d Demokratie met Füess trätid ond ned nor das: Autokrate-Götter, wo nüüd förs Vouk, deför aues för sech säuber meschlid. Gruusig. In ere Ziit wo a vöune Ort Hass ond Ondernou Solidarität regierid. In ere Ziit, wo Randgroppe ganz am Rand schtönd.

 

Oni Mondart wärid Wörter we rüüdig, hässig oder rompusorig non-exischtänt, sorry, nei tschoudigong: ned ome, onuusgschprochene Karsompu. Nüüd, wo üüs chönnt versuume. Was miech emer de de ganz Tag? Gschmuuch chönds eim wärde, mou.

 

Mini Mondart, dini Mondart, üsi Mondart. Esch es eso eifach we Gschwöuti oder Chatzehagu?

 

Wem er sech drof iilood, scho.

Los emou d Elsässer, d Stadlin, d Clavadetscher. Los emou de Hürlimaa, de Haller, de Messmer. De Bossard, de Möuer-Drossaart, de Huwyler, joo les emou de Huwyler.

 

Aui vom ISSV: us de Ennerschwiiz, för d Ennerschwiiz - rede we eim de Schnabu gwachse esch.

 

Den Urklang eines Dialektes erhören,

ihn sprechen, schreiben, bewahren.

 

Emmer meh Autor:inne schriebid i erere Mondart.

D Schprooch esch dänk Identität, mer ghörid ond schnuufid si ii set mer of dere Schiibe send.

Wäge dem: öppis wooge, experimentiere, lokali Idiom bewahre. Esch doch ganz liecht. Aber, ech wott nüüd gseid haa gäge Schtandardschprooch, esch au guet. Bruuche mer jo au mängisch, demet mer üüs aui verschtönd, i de Schwiiz.

 

Es wäär cool, tschoudigong, grandig, wenn no meh i üsere Schprooch gschrebe wörd. Mer hend wonderbari Mondarte met emene riisige Erb, mosch nor emol bem ISSV go schtöbere. Oder of Bärn ufe oder abe blenzle, id Oschtschwiiz hendere oder vöre, jo eigentlech öberau hee. Me moss si ghöre we si töönt, hallt, chräblet ond schallt.

 

Los ruig emou d Wandeler Deck, de van Orsouw, de Wiigartner, d Imbode, de Ite ond de Vo Matt; aui vom ISSV: us de Ennerschwiiz, för d Ennerschwiiz.

 

Momol, das wäre toll – ein Mundartfestival.

Mit all den genannten Gästen, es bitzli schtöbere bim ISSV.

 

Gopf, emou es paar vo dene of de gliiche Böni, das wärs. Es Mondart-Feschtival. Weisch wie.

Emene Chrüsimüsi vo verschednegschte Schwiizer Mondarte schnöigge.

Das wär doch öppis. Das wär böimig. Das wär gmögig. Mou. Mer mos si ghööre, d Mondart, sech drof iiloo. Mo mou.

 

D Mondart esch öberau au i de Ennerschwiiz.Geschter, hött ond morn.